หากคุณเป็นหนึ่งคนที่โดนพิษเศรษฐกิจเล่นงาน หรือมีเหตุให้ถูกเลิกจ้างแบบตั้งตัวไม่ทัน และไม่ว่าสาเหตุที่ทำให้คุณไม่ได้ไปต่อคืออะไร คุณควรรู้สิทธิของลูกจ้างและวิธีจัดการภาษีให้ถูกต้องด้วย เพื่อป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นภายหลัง หากคุณไม่แน่ใจว่าลูกจ้างมีสิทธิอะไรบ้างและเงินที่ได้รับเมื่อถูกเลิกจ้างต้องเสียภาษีหรือไม่ iTAX จะบอกให้ฟัง
เมื่อถูกเลิกจ้าง บริษัทต้องจ่ายอะไรให้เราบ้าง?
1. เงินเดือนหรือค่าจ้างงวดสุดท้ายของการทำงาน
ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น เมื่อถูกเลิกจ้างคุณจะต้องได้รับเงินเดือนหรือค่าจ้างงวดสุดท้ายด้วย และหากนายจ้างดึงดันไม่จ่ายเงินเดือนงวดสุดท้าย คุณสามารถยื่นคำร้องต่อพนักงานตรวจแรงงานท้องที่ (กระทรวงแรงงาน) ที่คุณทำงานอยู่ หรือนายจ้างที่มีภูมิลำเนาเพื่อให้สอบสวนข้อเท็จจริง และออกคำสั่งให้นายจ้างทำการจ่ายเงินค่าจ้างงวดสุดท้ายให้แก่คุณ และยังมีสิทธิฟ้องนายจ้างต่อศาลแรงงานเพื่อให้จ่ายค่าจ้างที่ขาดได้ ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน 2541 มาตรา 133,124 และ พ.ร.บ.จัดตั้งศาลแรงงานฯ มาตรา 8 วรรค 1(1)
2. ค่าชดเชยการเลิกจ้างตามกฎหมายกำหนด
ถ้าคุณถูกเลิกจ้างโดยไม่ใช่ความผิดของคุณเองและทำงานมาแล้วไม่ต่ำกว่า 120 วัน คุณจะได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างตามระยะเวลาที่ทำงานให้กับนายจ้างดังนี้
| ระยะเวลาทำงาน | อัตราค่าชดเชย |
| 0-119 วัน | ไม่มีสิทธิได้รับค่าชดเชย |
| 120 วัน แต่ไม่ครบ 1 ปี | ค่าจ้าง 30 วัน |
| 1 ปี แต่ไม่ครบ 3 ปี | ค่าจ้าง 90 วัน |
| 3 ปี แต่ไม่ครบ 6 ปี | ค่าจ้าง 180 วัน |
| 6 ปี แต่ไม่ครบ 10 ปี | ค่าจ้าง 240 วัน |
| 10 ปี แต่ไม่ครบ 20 ปี | ค่าจ้าง 300 วัน |
| 20 ปีขึ้นไป | ค่าจ้าง 400 วัน |
อย่าลืมว่าคุณจะมีสิทธิได้รับค่าชดเชยก็ต่อเมื่อถูกเลิกจ้างหรือไล่ออกโดยไม่ใช่ความผิดของคุณเท่านั้น ถ้าเป็นกรณีที่คุณลาออกเอง (เซ็นใบลาออก) หรือถูกเลิกจ้างเพราะเป็นความผิดของคุณ จะไม่มีสิทธิได้รับเงินชดเชยในส่วนนี้ (ตามกฎหมายคุ้มครองแรงงาน มาตรา 118)
3. สินจ้างแทนการบอกเลิกจ้างล่วงหน้า
โดยปกติ การเลิกจ้างลูกจ้างจะต้องบอกล่วงหน้าเพื่อให้เราเตรียมไม่น้อยกว่า 1 รอบค่าจ้าง ดังนั้น กรณีรับค่าจ้างเป็นรายเดือน นายจ้างจะต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 1 เดือน เพื่อให้คุณมีเวลาเตรียมตัวสำหรับหางานใหม่
แต่ถ้านายจ้างบอกคุณล่วงหน้าสั้นกว่า 1 รอบค่าจ้าง กฎหมายจะบังคับให้นายจ้างต้องจ่ายเงินพิเศษให้ลูกจ้างก้อนหนึ่งเพื่อชดเชยการบอกล่วงหน้าล่าช้า เรียกว่า “สินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า” โดยจะต้องจ่ายให้ในอัตราอย่างน้อย 1 รอบค่าจ้าง (เช่น อัตราเท่ากับเงินเดือน 1 เดือน เป็นต้น)
เงินชดเชยจากการเลิกจ้าง ที่บริษัทจ่ายให้ เสียภาษียังไง?
หลายคนเป็นกังวลเนื่องจากไม่มั่นใจว่า เงินชดเชยที่ได้รับจะต้องนำมาคำนวณภาษีเงินได้ประจำปีหรือไม่นั้น อาจจะต้องแบ่งออกเป็นกรณีดังนี้
1. ค่าชดเชยเลิกจ้างตามกฎหมายกำหนด
เนื่องจากเงินค่าชดเชยการเลิกจ้างนี้เป็นเงินที่ได้รับจากนายจ้างเพียงครั้งเดียวเนื่องจากเหตุออกจากงาน กฎหมายจึงกำหนดให้ ค่าชดเชยการเลิกจ้างตามกฎหมายกำหนดนั้นได้รับการยกเว้นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาในส่วนที่ไม่เกินจากค่าจ้างของการทำงาน 300 วันสุดท้าย หรือ ได้รับการยกเว้นภาษีในกรณีที่ได้สูงสุด 300,000 บาท
เช่น หากคุณได้รับค่าชดเชยจำนวน 400,000 บาท คุณจะได้รับยกเว้นไม่ต้องนำเงินค่าชดเชยจำนวน 300,000 บาทแรกไปเสียภาษี จึงเหลือเพียงเงินส่วนเกินจำนวน 100,000 บาทที่เหลือเท่านั้นไปคำนวณภาษีรวมรายได้ที่คุณได้รับในปีนั้นๆ
2. เงินชดเชยอื่นๆ
สำหรับเงินชดเชยในกรณีอื่นๆ เช่น ค่าชดเชยวันหยุดพักผ่อนประจำปีที่ไม่ได้ใช้, เงินสมทบที่นายจ้างจ่ายให้เป็นพิเศษนั้น นายจ้างจะต้องทำการหักภาษี ณ ที่จ่ายและนำส่งภาษีให้กรมสรรพากรด้วย และแน่นอนว่า คุณจะต้องนำเงินในส่วนนี้มาคำนวณรวมภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาประจำปีด้วย
ถูกเลิกจ้าง ยื่นภาษียังไง?
สำหรับ การยื่นภาษีสำหรับพนักงานที่ถูกเลิกจ้าง ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการทำงานของคุณ ดังนี้
1. ยื่นภาษีกรณีอายุงานไม่ครบ 5 ปี
ในกรณีที่คุณทำงานกับบริษัทนี้ยังไม่ครบ 5 ปี (นับตั้งแต่วันเริ่มงานจนถึงวันสิ้นสุดการเป็นพนักงาน) คุณจะต้องนำเงินที่ได้รับจากการออกจากงานทั้งหมด ไปคำนวณภาษีรวมกับรายได้จากงานประจำ และรายได้จากช่องทางอื่นด้วย (ถ้ามี)
2. ยื่นภาษีกรณีอายุการทำงาน 5 ปี ขึ้นไป
หากคุณเป็นพนักงานของบริษัทมาครบ 5 ปี (หรือมากกว่านั้น) คุณสามารถเลือกได้ว่าจะนำเงินชดเชยที่ได้มารวมคำนวณภาษีเงินได้ประจำปี หรือ จะนำไปแยกคำนวณภาษีก็ได้ทั้งนั้น (ตามข้อ 2 ตามประกาศอธิบดีกรมสรรพากร เกี่ยวกับภาษีเงินได้ ฉบับที่ 45) ซึ่งแม้จะยังต้องยื่นภาษีอยู่ดี แต่ก็มักจะช่วยให้เสียภาษีถูกลงได้ ซึ่งคุณจำเป็นที่จะต้องมี ใบแนบ ภงด 90,91
กรณีคำนวณเงินได้ที่นายจ้างจ่ายให้ครั้งเดียวเพราะเหตุออกจากงานเฉพาะที่เลือกเสียภาษีโดยไม่นำไปคำนวณรวมกับภาษีเงินได้อื่นๆ (www.rd.go.th) ด้วย
ทั้งนี้ เงินชดเชยว่างงานจากประกันสังคมนั้นได้รับยกเว้นภาษีตามกฎหมายกำหนด จึงไม่ต้องนำไปรวมคำนวนภาษีเงินได้ประจำปีด้วย (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ ได้เงินทดแทนประกันสังคมเพราะตกงาน ต้องเสียภาษีมั้ย)
ทั้งนี้ หากคุณเป็นหนึ่งคนที่ได้รับการถูกเลิกจ้างกะทันหัน และกลัวว่าอาจจะยื่นภาษีผิดพลาด คุณสามารถใช้บริการวางแผนภาษี และคำนวณภาษีผ่านแอปพลิเคชั่น iTAX
