“สรรพากร” สั่ง “อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม” ส่ง “บัญชีพิเศษ” หวังสำรวจผู้เสียภาษีนอกระบบ เริ่ม 1 มกราคม 2567 เป็นต้นไป
- คู่มือ ภาษีขายของออนไลน์ พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์เสียภาษีอย่างไร?
- บุคคลธรรมดาขายของออนไลน์ ใช้คอนโดจด VAT ได้แล้ว
เมื่อวันพุธที่ 27 ธันวาคม 2566 กรมสรรพากรได้ออก “ประกาศอธิบดีกรมสรรพากร เรื่อง กำหนดให้อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์มมีบัญชีพิเศษ” โดยจะมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2567 เป็นต้นไป ซึ่งจะส่งผลให้ “อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม” ที่เป็นศูนย์กลางการค้าขายออนไลน์ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขายที่จดทะเบียนในไทยและมีรายได้ตลอดปี 2567 มากกว่า 1 พันล้านบาท เช่น Shopee, Lazada หรือ TikTok จะต้องทำ “บัญชีพิเศษ” เพื่อชี้แจงว่ารายได้ของ อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม นั้นมาจากไหน เป็นเงินกี่บาท คำนวณค่าธรรมเนียมอย่างไร จากยอดขายเท่าไหร่ ได้มาจากผู้ค้ารายใด จำนวนกี่ธุรกรรมเป็นต้น ซึ่งอาจมีผลกระทบโดยตรงต่อประเด็นการเก็บภาษีของพ่อค้าแม่ค้าออนไลน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มที่อยู่นอกระบบภาษี
เพื่อให้เกิดความชัดเจนในประเด็นกฎหมายใหม่นี้ ทีมงาน iTAX จึงสรุปเป็น 10 ประเด็นที่แม่ค้าออนไลน์ควรรู้ เพื่อจะได้เตรียมตัวรับมือได้อย่างถูกวิธี และทราบถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับแม่ค้าออนไลน์ในปี 2567 นี้ว่าจะรุนแรงหรือไม่อย่างไร
1. ทุกคนเห็นภาพเดียวว่าแพลตฟอร์มขายของออนไลน์คือ “โอกาส” แต่ “ภาษี” กลับเป็นเรื่องที่หลายคนมองข้าม
การมาของแพลตฟอร์มขายของออนไลน์ อย่าง Shopee, Lazada หรือน้องใหม่อย่าง TikTok Shop สร้างโอกาสให้ผู้ค้ารายย่อยได้ลืมตาอ้าปากได้อย่างไม่น่าเชื่อ แพลตฟอร์มเหล่านี้เปลี่ยนคนธรรมดาให้กลายเป็นเศรษฐี มีเงินซื้อบ้านซื้อรถ ใช้หนี้ให้พ่อแม่ มีกินมีใช้มีเกียรติมีศักดิ์ศรี เปลี่ยนชีวิตให้หลายต่อหลายคนมาแล้ว แต่ประเด็นสำคัญที่เกิดขึ้นพร้อมกันและหลายคนมองข้ามคือ “ภาษี”
2. ขายของออนไลน์เติบโตแบบก้าวกระโดด แต่ผู้เสียภาษีไม่ได้เพิ่มขึ้นตามไปด้วย
แม้ว่าช่วงหลายปีนี้การขายของออนไลน์จะเติบโตขึ้นแบบก้าวกระโดด แต่จำนวนผู้ค้าออนไลน์ที่เข้าระบบภาษีกลับไม่ได้เพิ่มแบบก้าวกระโดดตามไปด้วย อาจเป็นบางคนก็ไม่รู้เรื่องภาษีเลย หรือรู้แต่ก็ตั้งใจจะหนีภาษีอยู่แล้ว หรือบางคนรู้และอยากทำภาษีให้ถูกต้องแต่ก็ทำเองไม่เป็น
3. สรรพากร มีหน่วยงานสำรวจและติดตามธุรกิจนอกระบบภาษี อยู่แล้ว
เมื่อกฎหมายกำหนดหน้าที่ให้เสียภาษี กรมสรรพากรเลยต้องทำหน้าที่ติดตามผู้ค้าที่อยู่นอกระบบภาษีให้เข้ามาอยู่ในระบบ ปัจจุบันกรมสรรพากรตั้งหน่วยงานชื่อ “กองสำรวจและติดตามธุรกิจนอกระบบ” เพื่อดูแลงานนี้โดยเฉพาะ ถ้ามองด้วยใจเป็นกลางก็เป็นกลไกที่ดี เพราะเป็นธรรมกับคนที่เสียภาษีในระบบอย่างถูกต้องอยู่แล้ว (เช่น พนักงานประจำ)
4. “สรรพากร” ออกประกาศฯ ให้ “อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม” ต้องมี “บัญชีพิเศษ” ชี้แจงที่มารายได้ของตัวแพลตฟอร์มเอง
เพื่อให้กรมสรรพากรสามารถติดตามธุรกิจนอกระบบภาษีได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ กรมสรรพากรเลยเพิ่มกลไกใหม่ล่าสุด คือ “ประกาศอธิบดีฯ เรื่อง กำหนดให้อิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์มมีบัญชีพิเศษ” เมื่อวันพุธที่ 27 ธ.ค. 2566 และจะมีผลตั้งแต่ 1 ม.ค. 2567 เป็นต้นไป
ประกาศฯ ฉบับนี้จะกำหนดให้แพลตฟอร์มออนไลน์ เช่น e-commerce ที่จัดตั้งขึ้นในประเทศไทยและมีรายได้เกิน 1,000 ล้านบาท เช่น Shopee, Lazada, TikTok shop จะต้องทำ “บัญชีพิเศษ” ที่แสดงข้อมูลรายรับที่ได้รับจากผู้ประกอบการที่อยู่บนแพลตฟอร์มตัวเอง ซึ่งจะนำมาซึ่งความโปร่งใสขั้นสุด
5. ข้อมูลรายได้ของแพลตฟอร์มในบัญชีพิเศษ ใช้ขยายผลติดตามผู้เสียภาษีนอกระบบได้
วัตถุดิบที่จะทำให้กรมสรรพากรตรวจสอบภาษีได้ตรงกลุ่มง่ายขึ้น คือ “ข้อมูลธุรกรรม” ที่เกิดบนแพลตฟอร์มทั้งหลาย เพราะเป็นจุดที่เกิดธุรกรรมขึ้นจริง รู้ตัวคนขายและยอดขายชัดเจนด้วย
อ้างอิงตามมาตรฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารสำหรับธุรกรรมภาษีทางอิเล็กทรอนิกส์ ว่าด้วยการจัดทำบัญชีพิเศษสำหรับอิเล็กทรอนิกส์แพลตฟอร์ม ของกรมสรรพากร ข้อมูลใน “บัญชีพิเศษ” นี้ จะบ่งชี้เบาะแสเพื่อนำไปสู่การติดตามและตรวจสอบธุรกิจที่อยู่นอกระบบได้ชัดเจนขึ้น เช่น แพลตฟอร์มต้องแจงรายละเอียดว่าค่าธรรมเนียมที่ได้รับนี้มาจากบัญชีใช้งานของแม่ค้ารายไหน เป็นเงินเท่าไหร่ คำนวณจากธุรกรรมมูลค่ากี่บาท และตลอดปีที่ผ่านมามีกี่ธุรกรรม เป็นต้น
โดยข้อมูลบัญชีพิเศษนี้จะถูกส่งกรมสรรพากรในรูปแบบดิจิทัลซึ่งสะดวกต่อการนำไปใช้ขยายผลได้มากกว่ารูปแบบกระดาษหรือไฟล์ PDF
6. ประกาศใช้บังคับ 1 มกราคม 2567 ได้รับข้อมูลจากบัญชีพิเศษครั้งแรกภายใน พฤษภาคม 2568
เนื่องจากประกาศฯ นี้จะมีผลใช้บังคับตั้งแต่ 1 ม.ค. 2567 เป็นต้นไป ดังนั้น ข้อมูลธุรกรรมของผู้ค้าทุกรายบนแพลตฟอร์มเหล่านี้จะเริ่มถูกบันทึกในบัญชีพิเศษตลอดทั้งปี 2567 และจะถูกส่งให้กรมสรรพากรอย่างช้าภายในเดือนพฤษภาคม 2568
7. แม่ค้าออนไลน์ไม่ยื่นภาษีปี 2567 อาจได้รับผลกระทบในปี 2568 ทันที
โดยปกติ บุคคลธรรมดาจะต้องยื่นภาษีเงินได้ประจำปี 2567 ภายในวันที่ 8 เมษายน 2568 เป็นอย่างช้า การยื่นภาษีของแม่ค้าออนไลน์จึงมาถึงก่อนกำหนดการส่งบัญชีพิเศษของแพลตฟอร์ม
ดังนั้น เมื่อข้อมูลไปถึงมือกรมสรรพากร แล้วภายหลังพบว่าแม่ค้ารายนั้นไม่ได้ยื่นภาษีปี 2567 เลยหรือยื่นต่ำกว่าข้อมูลที่กรมสรรพากรมี สำนักงานสรรพากรพื้นที่ใกล้บ้านอาจจะส่งจดหมายมาที่บ้านเพื่อให้เราได้ชี้แจงสาเหตุและพาเข้าสู่ระบบภาษีอย่างถูกต้องต่อไป แต่ถ้าคุณยื่นภาษีครบถ้วนถูกต้องดีก็ไม่มีประเด็นอะไรต้องกังวลเพราะข้อมูลจะถูกต้องตรงกันทั้ง 2 ทาง
8. แม่ค้าออนไลน์ต้องเริ่มเตรียมตัวทำบัญชีและยื่นภาษีให้ถูกต้อง
สิ่งที่แม่ค้าออนไลน์ต้องเตรียมตัวตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. 2567 เป็นต้นไป คือ “ทำบัญชี” และ “ยื่นภาษี” (ซึ่ง iTAX เข้าใจดีว่าภาษีอาจไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับทุกคน เลยทำให้เกิดโปรเจ็ค “iTAX bnk” บัญชีธนาคารจัดการภาษีอัตโนมัติสำหรับแม่ค้าออนไลน์ที่อยากเข้าระบบภาษีโดยเฉพาะ) เพราะเมื่อ jigsaw ชิ้นสุดท้ายของกรมสรรพากรประกอบเสร็จเรียบร้อย เราคงจะชิวๆ เหมือนเดิมอีกไม่ได้แล้ว เนื่องจากการอยู่นอกระบบภาษีแบบเดิมจะไม่ง่ายเหมือนเดิมอีก
ดังนั้น ถ้ามองให้เป็นโอกาส จังหวะนี้เป็นจังหวะที่ดีที่คุณจะได้จัดระเบียบธุรกิจของตัวเอง ซึ่งก็แฟร์กับคนอื่นที่อยู่ในระบบภาษีด้วย
9. “สรรพากร” จะติดตามผู้ค้าที่เป็นคนต่างชาติและผู้ค้าที่อยู่บนแพลตฟอร์มต่างชาติได้หรือไม่?
อย่างไรก็ตาม ในประกาศฯ นี้ก็ยังมีข้อสังเกตอีกอย่างน้อย 2 ประการที่น่าไปลองคิดต่อ ได้แก่
- แพลตฟอร์มต่างประเทศอย่าง eBay หรือ Amazon ไม่น่าจะอยู่ในบังคับต้องส่งบัญชีพิเศษเพราะไม่ได้เป็นแพลตฟอร์มที่จัดตั้งในไทย ดังนั้น สรรพากรน่าจะต้องหาวิธีสำรวจข้อมูลผู้ค้ากลุ่มนี้ด้วยเพื่อให้เกิดความเท่าเทียมกันกับแม่ค้าออนไลน์ที่อยู่บน Shopee, Lazada, TikTok Shop
- ปัจจุบันผู้ค้าในแพลตฟอร์มที่ขายของให้คนไทยจำนวนมากเป็นคนจีน ถ้าเขาอยู่ต่างประเทศทางสรรพากรคงเก็บภาษีไม่ได้เพราะเป็นแหล่งเงินได้จากต่างประเทศซึ่งไทยไม่มีอำนาจเก็บภาษี แต่ถ้าคนจีนเหล่านี้ค้าขายอยู่ในไทยอยู่แล้ว สรรพากรบ้านเราจะสามารถตามเก็บภาษีได้จริงไหม ซึ่งถ้าทำได้จริงจะดีมาก และเราน่าจะได้เห็นคนจีนเข้าระบบภาษีไทยและเสียภาษีในไทยเพิ่มขึ้น จะได้เป็นธรรมกับคนอื่นๆ ที่กำลังจะเข้าระบบภาษีพร้อมๆ กันโดยไม่เลือกปฏิบัติ
10. รอบนี้เอาจริงเรื่องสำรวจและติดตามธุรกิจนอกระบบ
ที่จริงเรื่องนี้ก็ไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่เป็นเรื่องที่กรมสรรพากรเตรียมการมาแล้วหลายปีแล้ว และมาสุกงอมช่วงนี้พอดี คาดว่าในปี 2568 เราจะมีเพื่อนๆ เข้าสู่ระบบภาษีเพิ่มขึ้นจำนวนมากอย่างแน่นอน
ถ้าคุณเป็นผู้ค้าออนไลน์ อยากแนะนำให้เริ่มต้นปีใหม่ด้วยการเริ่มทำบัญชีและเตรียมตัวยื่นภาษีกันให้เรียบร้อยด้วยนะครับ อุตส่าห์สร้างธุรกิจกันมาขนาดนี้ ถ้ามาตกม้าตายเพราะเรื่องภาษีคงไม่คุ้มกันแน่ๆ
